In het centrum van Gracanica ligt het Servisch-orthodoxe klooster dat werd gebouwd door de Servische koning Stefan Milutin in 1314. De kloosterkerk werd gebouwd op de ruïnes van een oudere vroeg-christelijke basiliek en enkel de kerk is bewaard gebleven van het voormalige kloostercomplex.
Tussen 1379 en 1383 werd het voorportaal van de kerk meerdere keren zwaar beschadigd door de Ottomanen toen de toren afbrandde en het vuur een kostbare verzameling aan manuscripten en voorwerpen verslond. Het voorportaal werd in 1383 herbouwd maar werd opnieuw beschadigd tijdens de Slag om Kosovo in 1389. Tussen 1528 en 1555 werden iconen aangebracht op het altaar en in 1564 werden de koninklijke deuren vervaardigd waarna in 1570 de fresco’s werden afgewerkt. In 1620 werd het grote kruis toegevoegd op de iconostase maar tegen het einde van de 17de eeuw werd de kerk opnieuw beschadigd tijdens de Turkse oorlog. Ook in het midden van de 18de eeuw liep de kerk opnieuw beschadigingen op.
Na de tweede wereldoorlog werd het klooster terug in gebruik genomen. In 1984 werd de nieuwe kerk (een replica van de vroegere kerk maar wel een vijfde groter dan degene die in 1314 werd gebouwd) voltooid en ingewijd.
Het klooster is één van de mooiste voorbeelden van middeleeuwse Servische bouwkunst. De kerk heeft de vorm van een dubbel kruis en een centrale koepel die rust op vier pilaren. Er zijn ook vier kleinere koepels boven de ruimtes tussen de kruisassen.
Zowel in het voorportaal als in de kerk zelf zijn indrukwekkende fresco’s te zien. De belangrijkste zijn: de Christus Pantocrator met profeten en evangelisten, de Feestdagencyclus, het Lijden en de Wonderen van Christus, de komst van Christus na de Wederopstanding, scènes uit het leven van de Maagd en thema’s uit het Oude Testament en het Laatste Oordeel en de Processie van de Servische Aartsbisschoppen.
Er zijn in het interieur ook portretten van de stichters te vinden (koning Milutin en koningin Simonida). Er is ook een stamboom geschilderd van de Nemanjic-dynastie die begint bij Stefan Nemanja en eindigt met Milutin. De fresco’s dateren uit de 14de tot 16de eeuw.
Verder bestaat het interieur uit houten meubilair, gouden en kristallen kroonluchters, iconen en een prachtige tegelvloer.
In 1990 werd het klooster uitgeroepen tot “Monument van Cultureel Uitzonderlijk Belang”.
In 1999 werd het klooster tot twee keer toe gebombardeerd tijdens de oorlog.
Op 13 juli 2006 werd het klooster opgenomen op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.
In 2024 woonden er nog 24 zusters in het klooster actief in het schilderen van iconen, naaien, landbouw,…
(Op de fotopagina kunt u nog andere foto’s bekijken van Kosovo)
