Deze basiliek bevindt zich op het Plaza de la Virgen tegenover de Turiafontein en in deze basiliek kan je de patroonheilige van Valencia terugvinden: de Virgen de los Desamparados.
Volgens de legende was de priester Joan Gilabert Jofré op 24 februari 1409 op weg van zijn klooster naar de Iglesia Santa Catalina om een preek te houden. Onderweg was hij getuige van het lynchen van een geesteszieke man en kwam hij tussenbeide om de man te redden waarna de priester preekte over de zorg voor geesteszieken en een ziekenhuis oprichtte om hen te verzorgen. Vijf jaar later werd een Broederschap opgericht onder de aanroeping van de Virgen de los Desamparados (Maagd van de Hulpelozen).
Nadat Valencia in 1647 werd getroffen door de pest werd de Heilige Maagd gevraagd om bescherming te bieden. Onder andere de onderkoning Conde de Oropesa zou genezen zijn met behulp van de Maagd waarna koning Felipe IV vond dat de Maagd van de Hulpelozen een waardig onderkomen moest krijgen. Zodoende werd begonnen met de bouw van de basiliek. De eerste steenlegging vond plaats op 27 april 1652 en de bouw duurde tot 1666 en dit onder leiding van Diego Martinez Ponce de Urruana. Tussen 1652 en 1660 werden de buitengevels gebouwd en begin 1661 begon de bouw van het elliptisch gewelf. Op 27 november 1659 werd besloten een viaduct te bouwen dat de basiliek met de nabijgelegen kathedraal zou verbinden, bekend als “de nieuwe boog”.
Op 15 mei 1666 werd het beeld van de nabijgelegen kathedraal naar de basiliek gebracht. In 1885 ontving het beeld van de paus de officiële titel als patroonheilige van Valencia en in 1921 kreeg het beeld haar officiële kroon.
De stijl van de roze basiliek past bij de late renaissance en de buitenkant is symmetrisch en sober met een grote blauwe koepel erbovenop.
In totaal heeft de basiliek maar liefst vijf deuren. De hoofdgevel is symmetrisch en heeft drie deuren waarvan de linkse deur aan het begin van de 20ste eeuw werd afgesloten en vervangen werd door een raam. De gevel heeft ook vier balkons. Onder twee ervan bevindt zich een steen van wit marmer met een reliëfvoorstelling van de Virgen de los Desamparados en de datum 1666 gegraveerd in het marmer. De vierde deur bevindt zich aan de achterkant van de basiliek en is de huidige uitgang van het gebouw. De vijfde deur verbindt de basiliek met de kathedraal.
De binneninrichting van de basiliek werd grotendeels uitgevoerd tussen 1763 en 1767 door de architect Vicente Gasco Masot (1734-1802) naar ontwerpen uit 1762 van de bouwmeester José Herrero.
Volgende bezienswaardigheden zijn te vinden in het interieur van de basiliek:
-Het hoogaltaar: dit werd rond 1775 gemaakt door Juan Pedro Arnal op basis van een schets die in 1770 werd gemaakt door Vicente Gasco Masot. De altaartafel is volledig gemaakt uit marmer. Naast het altaar staan twee sculpturen in witmarmer die de Maagd in de basiliek bewaken. Deze sculpturen zijn de beeltenissen van de patroonheilige van Valencia (San Vicente Martir) en de patroonheilige van de Valenciaanse Gemeenschap (San Vicente Ferrer). Het beeld van San Vicente Martir werd vervaardigd in 1798, dat van San Vicente Ferrer werd vervaardigd in 1797 en dit beiden door José Esteve Bonet. De Maagd zelf wordt telkens afgebeeld met een lelie in haar ene hand en het kindje Jezus in de andere hand. Boven de triomfboog, waarin de nis met het beeld van de Maagd staat, staat een kleine beeldengroep van beeldhouwer José Gil gemaakt in de 19de eeuw. De beelden tonen twee engelen die het schild vasthouden van de Broederschap van de Virgen de los Desamparados.
-De tabernakelkapel: hierin staat het beeld van het Heilig Hart van Jezus in de nis van het altaar. Op de doeken aan de muur rondom de kapel worden de twaalf apostelen afgebeeld. Aan de ingang van de kapel bevindt zich het schilderij van Miguel March “De onthoofding van de onschuldige Heiligen”.
-De koepel: deze heeft een afmeting van 18,75 meter breed en de fresco in de koepel is een werk van Antonio Palomino uit 1701. Op deze fresco zijn te zien: de Heilige Drie-Eenheid, koren van engelen en maagden, apostelen, de Maagd, Sint-Jozef en Sint-Jan De Doper. Sinds 2003 werd de fresco volledig gerestaureerd.
-De preekstoel: deze is gemaakt van hout bewerkt in goud en polychroom en is een werk van Tomas Antigues uit de 18de eeuw.
-De bronzen deur: deze bevat acht bronzen panelen die verschillende gebeurtenissen tonen uit de geschiedenis van de Virgen de los Desamparados. De deur werd gemaakt door de beeldhouwer Octavio Vicent. De kunstenaar schonk de panelen vlak voor zijn dood en in 2005 werden ze in de deur geplaatst.
In 1694 werd de basiliek uitgebreid en in 1703 werd het plafond aangepast zodat Palomino de fresco kon aanbrengen. Tussen 1758 en 1819 werd de basiliek wederom vergroot en gedurende de hele 19de eeuw en begin van de 20ste eeuw vonden restauratiewerken plaats.
Op 5 juni 1981 werd de basiliek uitgeroepen tot nationaal-historisch artistiek monument.
(Op de fotopagina kunt u nog andere foto’s bekijken van Valencia)
