Klooster van Rila

Op een hoogte van 1147 meter in het Rilagebergte ligt het grootste en meest bekende klooster van Bulgarije vernoemd naar Ivan van Rila, de beschermheilige van Bulgarije en één van de meest belangrijke heiligen van de Bulgaars-orthodoxe kerk.

Ivan van Rila of Ivan Rilski leefde van 876 tot 18 augustus 946.  De herder werd op zijn 25ste priester en vestigde zich in de 10de eeuw in het onherbergzame Rilagebergte.  Door de vele wonderen die hij verrichtte, vormde zich rondom hem een gemeenschap van monniken die na het overlijden van Ivan op 18 augustus 946 het klooster stichtten.  Van 1334 tot 1335 werd een beschermende vestingstoren gebouwd, kloostercellen en een tempel die stond op de plaats van de tempel die in 1834 werd gebouwd.  Begin 19de eeuw werd het klooster verwoest door een brand en werd het tussen 1834 en 1862 herbouwd in Bulgaarse renaissancestijl.

Het Rila-klooster is een symbool voor de Slavische cultuur na een lange periode van Ottomaanse bezetting en onderdrukking en is hierdoor eveneens een nationaal bedevaartsoord voor de Bulgaren waar tot op heden nog ongeveer 60 monniken verblijven.  Het graf van Ivan Rilski is al eeuwenlang een bedevaartsoord voor duizenden pelgrims.

Het gehele complex van het klooster heeft een oppervlakte van 8800 vierkante meter en heeft een rechthoekige vorm met een binnenplaats van ongeveer 3000 vierkante meter waar de toren en de hoofdkerk zich bevinden.

De belangrijkste kerk van het klooster (de hoofdkerk of Geboortekerk) werd in het midden van de 19de eeuw gebouwd.  De architect Pavel Ioanov werkte aan deze kerk van 1834 tot 1837.  In totaal bestaat de kerk uit vijf koepels, drie altaren en twee zijkapellen.  Het meest waardevolle stuk in de kerk is de vergulde iconostase bekend omwille van het houtsnijwerk dat vijf jaar werk kostte aan vier ambachtslieden.
De fresco’s in de kerk werden afgewerkt in 1846 en zijn onder meer van de hand van de beroemde schilder Zograph.  Bovendien zijn er ook veel waardevolle iconen te vinden uit de 14de tot 19de eeuw.  Er zouden maar liefst 1200 fresco’s zijn met Bijbelse taferelen en tientallen iconen.

De vestingtoren van het kloostercomplex werd enerzijds gebruikt ter bescherming van de monniken gedurende de Ottomaanse overheersing maar werd anderzijds ook gebruikt als gevangenis.  De toren werd gebouwd door een landheer genaamd Hrelja en dit tussen 1334 en 1335.  De toren heeft een basis van 7,75 meter bij 8,25 meter en is 23 meter hoog.  Op de vijfde verdieping van de toren is er een kapel te vinden en in 1844 werd de twee verdieping tellende klokken bij gebouwd.

Het woongedeelte van het klooster bestaande uit vier verdiepingen omhelst 300 kamers, vier kapellen, de kamer van de abt en een keuken bekend omwille van zijn ongewone grote gewelven.  Er is bovendien een bibliotheek met ongeveer 250 manuscripten en ongeveer 1000 oude drukwerken.  Typerend voor het woongedeelte en waaraan het klooster wordt herkend zijn de zwart-witte bogen in het gebouw.  Daarnaast lijkt het gebouw door de hoge muren met kleine ramen soms eerder op een fort dan op een klooster.

Aan het klooster is ook een museum verbonden war het absolute pronkstuk “het Rafaëlkruis” te vinden is.  Dit houten kruis werd gemaakt door de monnik Rafaël uit een heel stuk hout van 81 op 43 centimeter en dit met behulp van fijne materialen en vergrotende lenzen.  Het kruis bevat maar liefst 104 miniaturen van religieuze scènes en 650 miniatuurfiguren.  Rafaël zou 12 jaar aan dit kruis hebben gewerkt voordat het in 1802 afgewerkt was waarna de monnik zijn zicht verloor.
Verder zijn er in het museum nog andere miniatuurkruisen te bewonderen, oude bijbels, een miskelk met ingelegde robijnen en de oude deuren van de toren van Hrelja.  Het museum herbergt bovendien een schat aan geschenken die door de loop der eeuwen door pelgrims werden meegebracht.

Sinds 1961 is het Rila-klooster een nationaal museum en in 1983 werd het opgenomen op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO.  Sedert 1991 is het volledig ondergeschikt aan de heilige synode van de Bulgaarse orthodoxe kerk.  Sinds 1999 staat het klooster afgebeeld op de bankbiljetten van 1 lev.

Op 22 mei 2002 bracht paus Johannes Paulus II een bezoek aan het Rila-klooster waar hij werd begroet door bisschop Joan die als waarnemer had gefungeerd bij de Tweede Vaticaanse Raad.

Jaarlijks zijn er twee feestdagen verbonden aan het klooster.  Op 18 augustus wordt de sterfdag van Ivan Rilski herdacht en op 19 oktober de dag dat zijn overblijfselen werden verplaatst van Veliko Tarnovo naar Rila.

(Op de fotopagina kunt u nog andere foto’s bekijken van Bulgarije)